مردم روستای دهان وتوابع همانند سایر مردم مکران زمین روزی سفره خودرا ازدوبخش با برکت کشاورزی و دامداریبدست می آورند.

بانزدیک شدن فصل برنج وخرما کشاورزان زحمت کش ما خودشان را برای سخت ترین کارهای این فصل (گرما)تابستان آماده می کنند،برای آماده

کردن زمین برنجی ،کشاورزان همدیگر را درشخم زدن زمین یاری می رسانند،درروستای ما تا به امروز زمین های کشاورزی را با گاو شخم می

زنند.بعدازآماده کردن زمین برای {شَدان}نشاء کم کم کار کشاورزان عزیز مابیشترمی شود وقتی {شَدان}نشاء زمان برداشت آن فرارسید مردم همدیگر

را کمک می کنند تاشدان ها را جابجا کنند وداخل زمین اصلی برای کاشت بریزند، بعد ازریختن یاپراکنده گذاشتن شدان جوانان باصفای مابرای

کاشتن(زمین)نشاء نقش بسزایی درکاشتن نشاء دارند. امابه علت گرمی هوای منطقه زمان کاشت رابعد ازنماز ظهر تعین می کنند.برای کاشت

(زمین)نشاء جوانان زیادی برای کمک کردن می آیند،بعدازتمام شدن زمین  درمنطقه مارسم براین بوده که صاحب زمین درآخرکاربه

جوانان(چنگال)خرمایی که با نان بدون نمک پخته میشه وباروغن محلی بهم می زنند البته این کار را خانم های خانه دار درمنزل انجام می دهند وبه

سرزمینهای کشاورزی می آورند ویکی ازبزرگان پیر چنگال رابین جوانان  تقسیم می کنند بعدازخوردن چنگال صاحب زمین ازمردم تشکرمی کندوهمه

باخوشخالی به طرف جوی آب وعده ای ازجوانان برای پاکیزه کردن خود رودخانه را انتخاب می کنند .

  محلهدَنَک

این محله دودهه پیش به علت کمی جمعیت ونبودامکانات ازجمله برق و دوربودن مسیرآب شرب، وامامهمترازآن به خاطره ناامن بودن این محل مردم رفته رفته  اینجارا ترک

کردند وبه جاهای مختلف منجمله سررود کنونی که درقدیم نوکین جهان هم می گفتن مهاجرت کردند ودرهمانجاماندگارشدند،تابه امروزکه این محله خالی ازسکنه میباشد .

محله دنک به کلی فراموش شده است وعده ای ازمردم روستای دهان نمی داننددنک کجای روستای دهان قراردارد.این محله درضلع غربی روستای دهان واقع شده است وازجنوب به طرف کلگ دادخداختم می شودوازطرف غرب به طرف رودخانه بزرگ دهان ختم می شود.

درمحله دنک خانه هابه کلی تخریب و ویران شده اندوکمترکسی ازاین محل عبورمی کند .تابداندگذرزمان بامحله دنک چه کارکرده است.

کلگ دادخداازنظرجمعیت بعدازجهلاءِ دهان
میباشـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــد

کلگ دادخداهمانطور که درتصاویر

مشاهده می کنیدمحله ای است

که درکنار رودخانه بزرگ دهان قرار

گرفته است وازنظرآب وهوایی بهتر

ازجاهای دیگرروستای دهان می باشد

این محله تاسال1388پیشرفت چشم

گیری نداشت اما باآمدن افرادغیربومی

به این محله وخرید زمین برای ساخت

مسکن بافت محله تغیریافت بعدازبرق

رسانی آب لوله کشی هم به این محله

آمدو وسعت این محله درسال90

افزایش یافت.وبا زیادشدن جمعیت دراین محله مجوزمدرسه ای درسال91برای این محله داده شد،شکرخدا شاگردان دوره ابتدایی درخوداین محله مشغول به تحصیل هستند وبرای ارتقاء به مقاطع راهنمایی و متوسطه به دهان تشریف فرما میشوند.

اکثریت مردم این محله ازطوائف کدخدا،یاکدخدایی میباشند،وجاده مفاصلاتی دهان به وفا،سررودومتار ازکنار این محله عبور می کند.

فاصله محله تاجاده اصلی آسفالته حدود250مترمیباشد.

دانستنی:کلگ به معنی یک تکه زمین که توسط کسی آبادشده باشد.این محله حدود5دهه  پیش توسط مردی به نام دادخدا آباد گردیدکه بعدهااین محله به نام وی ثبت گردید.

و امادرمورداسپیتَک:این محله حدود دودهه پیش برای ساخت وسازه منازل مسکونی مردم به این نکته آمدند، واین محله درآینده ای نزدیک پرجمعیت ترین وشیک ترین محله ی روستای دهان خواهدشد.
وتا به امروز به صورت یک دشت باقی مانده و اراضی ملی تقسیم شده و بدلیل نبود آب وبرق ساخت وساز امکانپذیر نمی باشد.مردم انتظاردارندتاسالن فوتسالی که دردشت اسپیتک بناشده است؛آبرسانی وسیم برق به انجابرودتابهتربتوانندبرای ساخت وسازاقدام بکنندوگرنه بدون نعمت آب وبرق ساخت وسازفعلاًمشکل است.

روبروی این محله یک کوه سفیدرنگی وجود دارد که درآن زمان دراین منطقه هیچ خانه بنا نشده بود.

اماباساخت وساز منازل درکناره پارک آزادی کنونی منطقه شهرت بیشتری پیدا کردونام این محله

همان اسپیتک باقی ماند.این محله ازطرف شمال به طرف قبرستان زردان منتهی میشود

بنده باعده ایی ازسران طوائف درموردروستای دهان دیدار ومذاکره نمودم وهر کدام از پیران (ریش سفیدان)دلایلی برای نام گذاری روستای دهان ایراد فرمودندکه بشرح ذیل میباشد.

 1-(اسم دهان ازکوه های دهان نام گذاری شده است،زیرادورتادور دهان راکوه فراگرفته وفقط یک راه خروجی داشته که به این خاطر نام اینجارا دهان نهادند.)

2-(دهان.چونکه تخت سلطه خانان،واینجا ده،یک خان بودبه این خاطرکه درزبان بلوچی حرف(خ)وجودنداشته اینجارا ده هان نامیدند که بعدها شد،دهان.)

3-(گویند درروزگاران قدیم دهان مهدعلم عالمان برجسته بوده، وعده ای ازطلاب برای کسب علم به اینجامی آمدند وگویند

اینجادهانه علم بوده است.)

4-(نظردیگری اینه که دهان ،دهانه بنت کنونی بوده ،زیراهرکسی که می خواسته به بنت برودباید ازدهانه این روستاعبورمی کرده تابه بنت برسه یعنی ازمیان رودخانه دهان مسافت راطی می کرد.

امیدوارم این دلایلی که ذکر شدموردتائیدشماقرارگرفته باشد.شمادوستان عزیزاگردلایل بهتری برای نام گذاری روستای    

دهان می دانیدازشما دوستان عزیز خواهشمنداست دلایلتان را ارسال فرمائید.

اگر شما از این روستا عبور کرده باشید حتما نظر شما به کوهی که دور تا دور روستای دهان را فرا گرفته جلب خواهد شد که گویا خالق طبیعت این روستا را داخل یک گودال بزرگرار داده است.

بلندترین کوه این روستا هم (دندسکی)نام دارد.

این کوه را به این خاطر دندسکی نامیدند که به هنگام غروب جلوه زیبایی از نور خورشید به نوک این کوه برخورد میکند و تبدیل به رنگ زرد میشود.

دَنـدِسک(زنبورعسل)

تا چندین سال پیش همین گوهرکوه کنونی محله ای از روستای دهان بود.

اما به علت بزرگبودن محله و فراوانی جمعیت از دهان تفکیک گردید تا به الان 15 سال اس ک گوهرکوه از دهان جدا شده است.

چیزی که جالب توجه است اینه که فاصله بین دهان و گوهرکوه فقط یک جاده ی چهار متری است که مرز بین دهان و گوهرکوه را نشان میدهد.

اصیل ترین طایفه ای که در گوهرکوه هستند دو طایفه ی داوودی و درزاده میباشند/و بیشترین آمار کشاورزان در گوهرکوه میباشند.

محلات گوهرکوه

بالا-جهلا-سرکوه-زردان-سوره بستوک-تنپ

اما متاسفانه محله تنپ هم حدودبیست سال است ک حالی از سکنه میباشد.

روستای دهان به چندین محله تقسیم شده است.

1-جهلا 2-بالا 3-بند 4-باغان5-دنک 6-اسپیدک

1-اگر از مسیر بنت وشهرستان نیکشهر وارد این روستا بشید اولین محله ای که جلوی چشم شما میباشد محله جهلاست.

2-دور و بر مسجد جامع را محله بالا مینامند.

3-صد متر پایین تر از مسجدطوبی محله بند قرار دارد.

4-محله ی باغان درقسمت شمالی روستا قرار دارد که لابلای نخلستان میباشد.

5-محله دنک در غرب روستا قرار دارد که حدود 20 سال است خالی از سکنه میباشد.

6-اگراز مسیر شهرستان فنوج وارد این روستا بشید اولین محله ای که میبینید محله اسپیدک است.(که دراقع به معنای سفید میباشد)

روستای دهان دارای3 تا مسجدمیباشد.

1-مسجد مکی(که بیشتر نمازگزاران این مسجد از محله جهلا میباشند)

2-مسجد طوبی(که بیشتر نمازگزاران این مسجد ازمحله های -باغان وبند میبانشد)

2-مسجد جامع نبی اکرم(که بیشتر نمازگزاران این مسجد ازمحله های بالا واسپیدک میباشند)

مَچْ ( درخت خرما):

درخت خرما در نواحي گرمسيري ايران پرورش مي يابد . وجود اسامي متعدد و انواع درختانخرما ( بيش از ۱۷ گونه درخت خرما ) نشانگر اهميت بيش از حد درخت خرماست.فقط براي درك اهميت خرما براي يك دهانی كافي است به چند جمله توجه كنيد :

پسري كه زن مي گيرد ، پدرش يك درخت خرما به او هديه مي دهد. 2-وقتي فردي فوت مي نمايد، به كسي كه بر او نماز خوانده درخت خرما تعلق مي گيرد. 3-كسي كه مريض مي شود يا به مشكلي دچار مي شود ، يك درخت خرما صددقه مي دهد. 4- فردي كه زن مي گيرد تعدادی اصله نخل خرما بعنوان مهريه به عروس تقديم مي كند. 5- وجود اسامي مختلف براي يك شي ( از جمله درخت خرما ) بيانگر ارزش آن شي مي باشد . 6- بردن محصول خرما به كشورهاي خارجی براي هديه دادن به اقوام و دوستان .

انواع و گونه هاي درختان خرماي روستای دهان وگوهرکوه 

- مضافتي          - كُروچ             -كَلَمي             - حساب

- دِسْكي            -آبداني              -بمپوري            - رابي             

-روزبهاني        -كُتمي              -اگري               - ديگِر              

- شَكَري          -كروچك          - هَلينگ             - آشوبَه          

- بَرْني

آب و هوا

آب و هواي اين منطقه فوق العاده گرم است – متوسط دماي ساليانه آن به بيش از 30ْ درجه مي رسد ، خرداد و تير گرم ترين ماه هاي آن تلقي مي شوند. از شهريور ماه تا ارديبهشت هواي آن مطلوب و بهاري است – دي ماه سردترين ماه سال به حساب مي آيد و دماي آن بين 20ْ-10ْ است . به دليل نزديكي به مناطق كوهستاني ‌، اين روستا نسبت به شهر نيك شهر و نواحي اطراف آن هواي خنك تري دارد . ريزش هاي جوي منطقه بيشتر از نوع بارش است. نوع بارش به صورت رگبارهاي كوتاه وشديدي است كه كوه هاي عريان را شستشو مي دهد وسيلاب هاي شديدي را ايجا مي نمايد . بيشتر بارش ها ، تابستانه بوده كه از اواخر تير و مرداد مي بارد. بارش ها از نوع موسومي بوده و در فصل تابستان اثر مثبتي بر كشت برنج دارد. ميزان محصول وابستگي مستقيمي با بارش در طول تابستان دارد.

 instagram.com//@dahan_city

روستاي دهان روستايي نيمه كوهستاني در ۸۵كيلومتري غرب شهرستان نيك شهر است.

اين روستا از جهت شمال به روستاهای رودگلندام ودفتولگ وبه بخش فنوج و از طرف جنوب به بخش بنت وجهات شرق به سیاهیچک و غرب به روستاهاي وفا وسررود محدود ميشود. اين روستا در مسير جاده مواصلاتي نیکشهر به فنوج قرار دارد.

روستاي دهان در طول جغرافيايي (۱۰َ- ۵۰) و عرض جغرافيايي (۱۲َ-2۰ْ) قرار دارد.

هامین کلمه ای است در زبان بلوچی که به فصل برداشت خرما گفته می شود.

هامین فصلی است که کشاورزان نخلدار پس از یک سال کار و تلاش و آبیاری و نگهداری از درخت خرما که در زبان بلوچی مچ نامیده می شود نتیجه شیرین همت و تلاش مضاعف خود را به گرمی احساس می کنند.

فصل هامین یا همان فصل برداشت خرما خود به چند مرحله تقسیم میشود . مچ ایوار، مچ بند، مچ سند، مچ بر.

  مرحله اول: که مچ ایوار نامیده میشود در این مرحله عمل لقاح و باروری انجام می شود به این ترتیب که پودر یا خوشه درخت خرمای نر داخل خوشه های درخت خرمای ماده قرار میگیرد به گفته شاعر نامی بلوچ حاج خدا رحم شکل زهی

وهدی که مچ ایوار بیت                    فصل لقاح نخل ها

 جهد و تلاش و کار بیت                   فصل جهد و تلاش و کار میشود

  زردء  چمن   گلزار بیت                   در این فصل چمن دل گلزار میشود

 پلیت و جلوه دار بیت                        طبیعت و چمن دل زیبا و جلوه دار میشود